RAPORT
Relacja z premiery raportu DISE:
„Od gazu ziemnego do biometanu. Dekarbonizacja polskiego gazownictwa”
Wystąpienie wprowadzające i prezentacja założeń, głównych ustaleń
i wniosków z raportu
Podczas premiery opracowania Agata Romanowska podkreśliła, że wykorzystanie biometanu w polskim systemie energetycznym jest kolejnym krokiem w transformacji energetycznej, nie tylko sektora gazowniczego, ale wielu gałęzi gospodarki. Rola gazu ziemnego jako paliwa przejściowego będzie ostatecznie ewoluować w stronę rynku paliw zdekarbonizowanych – z perspektywy autorów raportu najkorzystniejszym gazem do uzyskania tych celów jest biometan, a dodatkowo wykorzystanie do tego celu istniejącej infrastruktury gazu ziemnego.
Wyjściowym punktem, rozpoczynającym rozważania nad dekarbonizacją rynku gazu była próba diagnozy, dlaczego w Polsce wciąż nie produkuje się biometanu. Interdyscyplinarny zespół ekspercki podjął się wyzwania scharakteryzowania kluczowych zagadnień, dotyczących produkcji biometanu z perspektywy naukowo-technicznej, regulacyjnej, infrastrukturalnej, finansowej i dobrych europejskich praktyk.
Polityka klimatyczno-energetyczna, która staje obecnie jednym z filarów nowego rozwoju gospodarczego jest coraz bardziej wymagająca. Polska może dołączyć do krajów, które sukcesywnie zazieleniają gazownictwo, o czym świadczą przykłady wielu europejskich gospodarek. Mamy spore zaległości w tej sferze, ale mamy też duży potencjał do wykorzystania – jeden z większych w Europie.
Mimo że produkcja biometanu była naturalnym krokiem dla krajów o rozwiniętej sieci biogazowni, większe nadzieje zaczęto z nim wiązać po ostatnim kryzysie ekonomicznym, który ujawnił negatywne konsekwencje uzależnień od ryzykownych kierunków importu gazu i braku kontroli nad cenami surowców. Unijny plan REpowerEU zakłada produkcję aż 35 mld m3 rocznie do 2030 roku, wysokość europejskiej zrównoważonej produkcji szacowana jest na około 17 mld m3 rocznie do 2030 roku.
Polska ma ogromny potencjał do produkcji biometanu (około 8 mld m3 zrównoważonej produkcji) – szacowany jako jeden z większych w Europie z uwagi na sektor rolniczy, hodowlany i spożywczo-przetwórczy. Mimo potencjalnie doskonałych uwarunkowań do produkcji biometanu i rozwiniętej sieci gazowniczej, istnieją znaczące rozpoznane bariery, blokujące ten potencjał. Są to przede wszystkim: niepełne i niestabilne otoczenie prawno-regulacyjne, brak określonego strategicznego celu krajowej produkcji biometanu i adekwatnego systemu jej dofinansowania, skomplikowana ścieżka formalno-administracyjna, brak realnej promocji gospodarki bioodpadami, a także znikoma edukacja energetyczna w zakresie biogazu i biometanu.
Podsumowując, biometan produkowany w państwach UE może poprawić bezpieczeństwo energetyczne Europy, zredukować koszty emisji CO2 i realnie ograniczać poziom ubóstwa energetycznego poprzez transformację gazownictwa i powiązanych z nim sektorów.
Uwzględniając skończone możliwości produkcji biometanu w Polsce, należy ustalić najbardziej racjonalne z ekologicznego i ekonomicznego punktu widzenia sposoby jego wykorzystania. Studium europejskich przypadków wskazuje, że jednym ze sposobów zagospodarowania biometanu jest jego udostępnienie odbiorcom przyłączonym do istniejącej sieci dystrybucyjnej i przesyłowej gazu ziemnego.
Biometan jest rzadkim zasobem, dlatego każde końcowe jego zastosowanie, które można wykorzystać do produkcji energii elektrycznej powinno być hierarchizowane. Polska posiada odpowiednią bazę surowcową dla rozwoju produkcji biometanu w postaci biomasy, będącej odpadem. To właśnie w oparciu o taki substrat, a nie uprawę roślin energetycznych, powinna rozwijać się produkcja biometanu w Polsce, co należałoby uregulować już w początkowej fazie rozwoju rynku tego surowca. Kluczowym czynnikiem dla wykorzystania biometanu na dużą skalę jest spełnienie kryteriów zrównoważonego rozwoju.
Wskazany wolumen produkcji biometanu nie pozwoli na całkowitą eliminację gazu ziemnego w perspektywie krótkoterminowej – nie może być zatem traktowane jako jedyne i kompletne rozwiązanie służące dekarbonizacji i poprawie bezpieczeństwa energetycznego. W scenariuszu transformacji gazownictwa muszą być uwzględnione inne gazy odnawialne oraz proces ograniczania wykorzystania paliwa gazowego poprzez elektryfikację przemysłu oraz transportu.
Mając na uwadze aktualny poziom cen energii elektrycznej w Polsce dla miksu paliwowego, konieczne jest wdrożenie mechanizmu zachęt w postaci zorganizowanego systemu wsparcia dla biometanu, którego konkurencyjność będzie z czasem się zwiększać. Dlatego zasadnym wydaje się stworzenie dedykowanego programu operacyjnego dla rozwoju biometanowni w Polsce.
Debata ekspercka
Premierze raportu towarzyszył ekspercki panel dyskusyjny, poświęcony zagadnieniom dekarbonizacji gazownictwa i polskiej gospodarki za pomocą biometanu i innych paliw zdekarbonizowanych oraz ich roli w stabilizacji krajowego systemu elektroenergetycznego. Dyskusję moderowała Jolanta Kamińska, Redaktor prowadzący i wydawca „Magazynu Biomasa”, które zwróciła uwagę na rolę biometanu w stabilizacji systemu energetycznego w aspektach przewidywalności, sterowalności i przewidywalności. Gaz jako paliwo przejściowe w transformacji może zostać zastąpiony biometanem, warto zastanowić się pod jakimi warunkami i w jakiej formie.
Prof. dr hab. inż. Jacek Dach, Kierownik Pracowni Ekotechnologii w Katedrze Inżynierii Biosystemów Uniwersytetu Przyrodniczego, zaznaczył, że pogodozależne OZE w połączeniu z procesem odchodzenia od węgla skutkuje obecnie najwyższą emisyjnością polskiej energii. Jednak wprowadzanie biometanu do obiegu w Polsce jest trudniejsze niż się wydaje, choćby z uwagi na nierealistyczne i niemożliwe do spełnienia warunki przyłączenia do sieci gazowej od operatora. Biometan może mieć ogromny pozytywny wpływ na stabilizację systemu opartego o OZE, jako sterowalne lokalne źródło energii.
Ekspert podkreślił, że biometan może znaleźć odbiorców w transporcie – tam, gdzie zawodzi elektryfikacja. Zwrócił uwagę na ogromny potencjał substratowy w Polsce i fakt, że niezagospodarowany substrat przyczynia się do znaczących emisji gazów cieplarnianych. Biometanownie są jedyną racjonalną drogą do zagospodarowania tego potencjału i dekarbonizacji polskiej gospodarki.
Dr Katarzyna Harpak, Poland Programme Manager, European Climate Foundation, opowiedziała o narzędziach regulacyjnych i finansowych dekarbonizacji Unii Europejskiej. Zaznaczyła ona, że wszędzie tam, gdzie elektryfikacja jest niemożliwa lub zbyt kosztowna, będą w przyszłości wykorzystywane gazy zdekarbonizowane jak biometan i wodór. Aby jednak obudził potencjał produkcyjny tych gazów potrzebny jest impuls do rozwoju – cele produkcyjne są wciąż zwiększane, co świadczy o rosnącym znaczeniu biometanu w przyszłym europejskim systemie energetycznym. Mowa m.in. o REPowerEU, pakiet gazowo-wodorowy, który przewiduje 2/3 udziału gazów odnawialnych w gazownictwie do 2050 roku, a także zagadnienie dopuszczenia do przesyłu tych gazów poprzez m.in. uregulowany blending.
K. Harpak zabrała również głos w kwestii protestów społecznych i zaangażowaniu rolników w proces realizacji infrastruktury biometanowej na terenach wiejskich i podmiejskich. Wiąże się to ze zmianami przeznaczenia gruntu, krajobrazu, funkcji lokalnej działalności gospodarczej. To istotne zagadnienie na poziomie samorządowym i prawa miejscowego, aby uwzględnić inwestycje w planowaniu rozwoju terytorialnego. Sprawiedliwa transformacja powinna skupiać się również na tych obszarach – nie wyłącznie regionach górniczych.
Jeppe Juul Petersen, Regional Team Leader for Food and Agriculture, Ambasada Danii w Polsce, opowiedział o wsparciu bezpieczeństwa energetycznego Danii poprzez liczącą niemal dekadę, szerokiej produkcji biometanu, potwierdzając że pełni przede wszystkim rolę stabilizatora systemu opartego o energię wiatrową i słoneczną. Panelista odniósł się również do kwestii akceptacji społecznej w Danii, która rozpoczęła się od jasno określonego celu produkcji biogazu na poziomie parlamentarnym. Powstało również porozumienie na poziomie przemysłowym i rolniczym, które poskutkowało konsensusem w tej kwestii poprzez m.in. system podatków od emisji dwutlenku węgla. Wspomniał również o współpracy właścicieli biometanowni i rolników, którzy są również współwłaścicielami tych instalacji w niemal 50%. Miało to na celu odsunięcie zjawiska ‘not in my backyard’ i zaangażowanie lokalnej społeczności, m.in. poprzez edukację i podnoszenie świadomości i ukazanie łańcucha społecznych korzyści z produkcji biogazu.
Michał Tarka, Dyrektor Generalny, Polska Organizacja Biometanu, zwrócił uwagę na obecne regulacyjne krajowe wyzwania i ich rosnącą ilość, które w głównej mierze są konsekwencją regulacji wspólnotowych. Prelegent zaznaczył, że od roku prace nad legislacją i finansowaniem się zintensyfikowały – zwłaszcza dla dużych instalacji biogazowych i ma to odzwierciedlenie w liczbie rozwijanych inwestycji w biometan.
M. Tarka zwrócił uwagę na wahające się projekcje produkcji biometanu i przywołał niepopularny potencjał ukryty w uprawach sekwencyjnych – międzyplonowych, związanych z ograniczaniem zużycia nawozów w rolnictwie i ekologicznej poprawie jakości gleby. Ten kierunek jest również zgodny z dyrektywą RED i jest bardzo przyszłościowy zarówno dla rolnictwa, jak i produkcji biometanu.
Jarosław Ziębiec, Wiceprezes Zarządu ds. rozwoju biznesu, Towarowa Giełda Energii S.A., odniósł się do kwestii zainteresowania giełdy energii biometanem. Podkreślił on, że wszystko zależy od tego jak potoczy się rozwój produkcji biometanu – nie jest pewne czy giełdowy obrót biometanem będzie możliwy. Powstanie oddzielnej giełdy dla biometanu jest raczej niemożliwe, ale być może powstanie organizacja rynku tego gazu, standaryzacja obrotu. Im bardziej będzie rosła chęć ukazania konkurencyjności w dekarbonizacji, wzrośnie zainteresowanie systemem gwarancji pochodzenia. Można myśleć również w dalszej perspektywie o transgranicznym obrocie biometanem z uwagi na różnice rynkowe. Będzie to jednak wymagało włączenia się w taki system, co wymaga więcej zaangażowania.
Dr Ewa Krasuska, Doradca strategiczny, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, wskazała, które sektory najbardziej potrzebują biometanu, zaznaczając że jest to obecnie bardzo kosztowny i rzadki surowiec – zgodnie z szacunkami NCBR potencjał produkcji to 3-6 bcm rocznie. Wskazała również, że rok 2023 i 2040 to ważne daty dla stopniowego odejścia od gazu ziemnego, a tym samym wykorzystania gazów odnawialnych. Dojście do gospodarki niskoemisyjnej do 2050 roku przewiduje wysoki stopień elektryfikacji w wielu sektorach, jednak biometan wykorzystywany i magazynowany poprzez sieć gazową będzie mógł pełnić kluczową rolę w stabilizacji systemu. Zwróciła również uwagę na wykorzystywanie biometanu jako surowca nieenergetycznego – do dalszego wytwarzania. Biometan może mieć również wykorzystanie w transporcie morskim, lotniczym, jako paliwo dla pojazdów leśnych i rolniczych – w zastosowaniach pozadrogowych. Według ekspertki zapotrzebowanie na biometan w ciepłownictwie dość szybko się wyczerpie.
Galeria zdjęć z premiery i panelu
Szanowni Państwo,
Oddajemy w Państwa ręce kolejny raport DISE Energy, poświęcony tematyce roli paliw gazowych w transformacji energetycznej „Od gazu ziemnego do biometanu. Dekarbonizacja polskiego gazownictwa”. Tym razem poddaliśmy kompleksowej analizie potencjał wykorzystania biometanu w Polsce, jako paliwa alternatywnego wobec gazu ziemnego. Niniejsze opracowanie jest rezultatem projektu, realizowanego przez DISE Energy we współpracy z European Climate Foundation i przy tej okazji pragnę serdecznie podziękować zespołowi ECF za wsparcie oraz bardzo dobrą i twórczą współpracę.
W poprzednich opracowaniach koncentrowaliśmy się na analizie zasadności wykorzystania gazu ziemnego jako paliwa przejściowego w procesie transformacji energetycznej w Polsce. Po ataku Rosji na Ukrainę, i wywołanym w konsekwencji kryzysie energetycznym, zmaterializowały się istotne ryzyka związane z uzależnieniem Europy od dostaw gazu z kierunków wschodnich, a kwestia bezpieczeństwa dostaw stała się priorytetem. W odpowiedzi Komisja Europejska zaproponowała w pakiecie REPowerEU ambitne cele dotyczące wykorzystania paliw odnawialnych, w tym biometanu, jako paliwa lokalnego i alternatywy dla gazu ziemnego. Takie podejście, oparte na dywersyfikacji dostaw i wykorzystaniu lokalnych zasobów oraz synergii sektorów rolnictwa i energetyki, jest kluczowe również z punktu widzenia Polski, która dotychczas większość gazu ziemnego na cele energetyczne pozyskiwała w Rosji.
Jesteśmy przekonani, co potwierdza również analiza przeprowadzona w naszym opracowaniu, że Polska ma bardzo dobre warunki do rozwoju i produkcji biometanu oraz jego wykorzystania w procesie dekarbonizacji wielu sektorów gospodarki. Dlatego też podjęliśmy próbę sformułowania strategicznych kierunków działań niezbędnych do rozwoju tego podsektora OZE. Mamy głęboką nadzieję, że wnioski z naszego raportu będą wykorzystane przez polski rząd w procesie aktualizacji strategicznych dokumentów, dotyczących polityki energetycznej i klimatycznej oraz posłużą do sformułowania polityki sektorowej, mającej na celu systemowe wsparcie dla efektywnego wytwarzania energii z biometanu w Polsce.
W ciągu ostatnich 20 lat wiele mówiło się o potencjale, jaki posiada w Polsce biogaz rolniczy, a kolejne rządy tworzyły ambitne plany wykorzystania go w energetyce. Niestety, skończyło się głównie na założeniach i deklaracjach. Tymczasem w krajach Unii Europejskiej, takich jak Niemcy, Dania, Francja czy Czechy, rozwój biometanu stał się realnym programem gospodarczym, w efekcie którego powstały setki biogazowni oraz biometanowni. Kluczowe czynniki sukcesu rozwoju tego sektora w wymienionych państwach zostały syntetycznie omówione w niniejszym raporcie.
Biometan jako gaz wytworzony z surowców odnawialnych, spełnia kryteria taksonomiczne „zrównoważonego rozwoju”, a pod względem cech fizykochemicznych nadaje się wprost do zastąpienia gazu ziemnego. Generacja energii elektrycznej z biometanu w powiązaniu z innymi źródłami „zielonej energii”, takimi jak elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne, pozytywnie wpływa na zwiększenie elastyczności podaży energii z OZE z uwagi na możliwość stabilnej produkcji niezależnej od pory dnia i roku, a także od warunków pogodowych.
Biometan jest cennym i ograniczonym zasobem, który docelowo powinien być wykorzystywany głównie do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła bezpośrednio na potrzeby odbiorców końcowych. W ten sposób energia z biometanu może realnie przyczynić się do dekarbonizacji miksu energetycznego Polski oraz do zaspokojenia rosnącego popytuwynikającego z elektryfikacji wielu sektorów gospodarki. Aby tak się jednak stało, potrzebne są konkretne rozwiązania, które stworzą ramy regulacyjne oraz zapewnią efektywne wsparcie finansowe dla pobudzenia inwestycji w początkowej fazie tego procesu. Ponadto produkcja biometanu pozytywnie wpłynie na transformację sektora rolnego i w perspektywie długoterminowej zapewni dodatkowe transfery finansowe dla rolników, którzy będą mogli uzyskać wymierną korzyść wynikającą z optymalnego ekonomicznie wykorzystania odpadów z produkcji rolnej na cele energetyczne.
Życzę Państwu przyjemnej lektury naszego raportu, a decydentów zapraszam do skorzystania z prezentowanych w raporcie dobrych praktyk i rekomendacji, których wdrożenie pomoże stworzyć w Polsce dobrze funkcjonujący podsektor energetyki, opartej na biometanie!
Remigiusz Nowakowski
Prezes Zarządu Dolnośląskiego Instytutu
Studiów Energetycznych
AUTORZY RAPORTU
Dr Marcin Sienkiewicz
Pracownik naukowy Instytutu Studiów Międzynarodowych
i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Wrocławskiego,
Ekspert ds. Rynku Gazu
Czytaj więcej >>
Ekspert Forum Polityki Wschodniej i adiunkt w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 2008-2010 współpracował z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego i Kancelarią Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa narodowego i energetycznego. W latach 2016-2018 był Prezesem Zarządu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych. Od grudnia 2015 roku związany z Towarową Giełdą Energii, gdzie odpowiada za rozwój giełdowego rynku gazu. W 2013 roku odbył staż dydaktyczny na VŠB – Technical University of Ostrava. W okresie grudzień 2013 – styczeń 2014 był stażystą w Biurze Studiów i Projektów Gazownictwa GAZOPROJEKT S.A. Autor studium koncepcyjnego poświęconego utworzeniu hubu gazowego w Polsce. Publicysta i recenzent „Wiadomości Naftowych i Gazowniczych” – miesięcznika wydawanego przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Uczestnik i współorganizator wielu konferencji poświęconych tematyce energetycznej. Autor ponad stu publikacji naukowych oraz opracowań eksperckich z zakresu bezpieczeństwa energetycznego, polityki energetycznej współczesnych państw, funkcjonowania międzynarodowych rynków energetycznych.
Remigiusz Nowakowski
Prezes DISE, Wiceprezes Qair Polska SA,
Ekspert ds. strategii transformacji energetycznej
Czytaj więcej >>
Posiada wieloletnie doświadczenie w budowaniu i wdrażaniu strategii biznesowych, zarządzaniu dużymi przedsiębiorstwami oraz projektami inwestycyjnymi w branży energetycznej i ciepłowniczej, a także doskonałą znajomość specyfiki sektora energetycznego oraz zasad działania rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego. Potwierdzone w praktyce zdolności przywódcze oraz umiejętność kierowania zespołami w otoczeniu międzynarodowym. Remigiusz otrzymał gruntowne wykształcenie z zakresu zarządzania, prawa i energetyki, zdobyte na prestiżowych uczelniach m.in.: Stanford University, Sustainable Banking Initiative, Certificate Course – Poland Energy Sector Executive Workshop, California, USA, Certificate Course in Leadership and Managerial Effectiveness w Międzynarodowym Instytucie Zarządzania, New Delhi, Indie. Ukończył studia magisterskie z ekonomii na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu oraz studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim. Obecnie jest Prezesem DISE oraz Wiceprezesem Zarządu QAIR Polska SA. W przeszłości zajmował najwyższe stanowiska kierownicze w spółkach energetycznych. W latach 2018-2020 był Prezesem Zarządu PILE ELBUD S.A. (budownictwo infrastruktury elektroenergetycznej). W latach 2015 – 2016 był Prezesem Zarządu TAURON Polska Energia (wiodącego polskiego koncernu energetycznego) oraz Członkiem Zarządu PKN ORLEN S.A. W latach 2016-2019 był członkiem Rady Dyrektorów EURELECTRIC. W latach 2008-2015 i 2020 Dyrektorem Wykonawczym w Fortum, Heating & Cooling, Polska i kraje bałtyckie.
Prof. dr hab. inż. Jacek Dach
Kierownik Pracowni Ekotechnologii,
Uniwersytet Przyrodniczyw Poznaniu
Czytaj więcej >>
Twórca i kierownik Pracowni Ekotechnologii na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu – największego polskiego laboratorium biogazowego i kompostowego (ponad 260 reaktorów). Jako jedyny Polak zasiadał w radzie naukowej DBFZ w Lipsku (federalnego instytutu zajmującego się monitoringiem niemieckiego rynku biogazowego) w latach 2015-19 oraz jest od 2018 r. członkiem rady naukowej Key Laboratory for Clean Renewable Energy Utilization Technology, Ministry of Agriculture, zlokalizowanego na China Agricultural University. Jednostka ta, zajmuje się monitoringiem największego na świecie rynku biogazowego (ponad 45 mln instalacji) oraz opracowywaniem dla ministerstwa rolnictwa Chin analiz w zakresie kierunków rozwoju, preferowanych technologii oraz sugerowaniem wprowadzenia lub zmiany norm prawnych w tym zakresie.
Twórca szkoły naukowej w zakresie fermentacji metanowej i kompostowania oraz szerzej – biologicznych metod przetwarzania odpadów na energię. Współautor ponad 300 publikacji.
Urszula Zając
Dyrektor Departamentu Transformacji Energetycznej
– Pełnomocnik Zarządu ds. Transformacji Energetycznej,
Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o.
Czytaj więcej >>
W chwili obecnej Pani Urszula kieruję pracą Departamentu Transformacji Energetycznej w Polskiej Spółce Gazownictwa Sp. z o.o. (PSG), jest również Pełnomocnikiem Zarządu ds. Transformacji Energetycznej. W kwietniu 2023 roku została powołana w skład Rady Koordynacyjnej ds. Rozwoju Sektora Biogazu i Biometanu przy MKiŚ.
Pani Urszula podjęła pracę w PSG w 2020r. na stanowisku Pełnomocnika Zarządu ds. Rozwoju Energetyki Niskoemisyjnej, szybko jednak okazało się, że zakres jej działalności znacznie wykracza poza wyznaczone zadania, a wiedza i doświadczenie jest ogromnym wsparciem dla Spółki w zakresie transformacji energetycznej oraz wyznaczania nowych kierunków rozwoju Spółki. Jest autorką wielu nowych inicjatyw w Spółce w tym Przestrzennej Bazy Danych, gdzie po raz pierwszy, na sieci gazowniczej zostały pokazane miedzy innymi podmioty zawodowe które chcą, będą chciały lub korzystają z paliw gazowych. Narzędzie to stał się głównym narzędziem do analiz rozwojowych Spółki. Pani Urszula jest również Dyrektorem Programu Transformacji Energetycznej powołanego w PSG, celem którego jest przygotowanie Spółki do wyzwań związanych z transformacją energetyczną.
Od 1 kwietnia 2021r. Pani Urszula rozpoczęła kierowanie nowoutworzonym Departamentem Energii, którego głównymi zadaniami było między innymi realizacja projektów i zadań z zakresu transformacji energetycznej, badania rynku i identyfikacja potencjalnych klientów strategicznych, analiza potencjału rynku paliw gazowych w aspekcie dekarbonizacji, zdobywanie nowych klientów z przedziału od 1 MW mocy zainstalowanej w tym klientów strategicznych z obszaru ciepłownictwa, elektrociepłownictwa i przemysłu, współudział w analizie zasadności realizacji inwestycji dla klienta strategicznego przed uruchomieniem zadania inwestycyjnego, współpraca z interesariuszami zewnętrznymi mającymi wpływ na proces transformacji energetycznej w kraju, w tym z jednostkami administracji na szczeblu centralnym i wojewódzkim oraz państwowymi osobami prawnymi czy przeprowadzanie analiz kierunkowych w zakresie obszarów energetycznych kraju i zagranicy w aspekcie transformacji energetycznej Polski.
Obecnie Departament Energii został przekształcony w Departament Transformacji Energetycznej i objął dodatkowe zadania z zakresu rozwoju Spółki w dziedzinie biogazów oraz wodoru w tym: udział w procesie wdrażania i komercjalizacji innowacji w Spółce w zakresie transformacji energetycznej w tym paliw alternatywnych (biogazy/biometan, wodór), koordynacja działań Spółki z udziałem podmiotów zewnętrznych w aspekcie transformacji energetycznej w tym biopaliw oraz koordynowanie działań Spółki oraz udział w inicjatywach administracji państwowej, państwowych osób prawnych, z jednostkami badawczo rozwojowymi i podmiotami gospodarczymi w kraju i poza granicami w celu budowania oraz rozwoju kompetencji w aspekcie paliw alternatywnych oraz zgodnymi z potrzebami Spółki w aspekcie transformacji energetycznej. Pani Urszula jest również Przewodniczącą Zespołu Zadaniowego do spraw związanych z przyłączaniem podmiotów zaliczanych do grupy przyłączeniowej C zajmujących się wytwarzaniem paliw gazowych – biometan.
Pani Urszula całą swoją działalność zawodową poświęciła pracy na rzecz ochrony środowiska oraz rozwojowi polskiego przemysłu w tym w szczególności ciepłownictwa i elektroenergetyki, promując paliwa gazowe jako podstawowe, ekologiczne źródło energii dla podmiotów zawodowych.
Jest autorem wielu programów priorytetowych NFOŚiGW, które funkcjonują bezmiernie do chwili obecnej i w ramach których można finansować inwestycje oparte o paliwo gazowe. Była i jest głównym orędownikiem rozwoju kogeneracji na paliwo gazowe jako najważniejszego kierunku rozwoju polskiej energetyki.
Jej działania zostały dostrzeżone również przez resory energetyki, w związku z czym w 2019 roku została odznaczana Odznaką honorową „Za zasługi dla eneregetyki” z dnia 03.10.2019r., Legitymacja nr 44/2019/15913.
W 2022r., za wyjątkowe zasługi uzyskała stopień górniczy- Dyrektor Górniczy III stopnia.
Jej kontakt z ochroną środowiska oraz zasadami zrównoważonego rozwoju rozpoczął się już na studiach. Jest absolwentką Politechniki Wrocławskiej, Wydziału Architektury, Kierunek Gospodarka Przestrzenna, a jej specjalnością jest Planowanie Przestrzenne. Zakres studiów, które ukończyła dotyczył między innymi: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wieloletnie plany inwestycyjne dla gminy, strategia i kierunki rozwoju, wyznaczanie terenów prawnie chronionych, wykonywanie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ).
Pani Urszula, przez 14 lat pracowała w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W czerwcu 2011 r. objęła funkcję Kierownika Wydział Programowy Przedsięwzięć Przemysłowych, a od 2014 pełniła role Dyrektora Departamentu zajmującego się finansowaniem działań pro-środowiskowych dla przemysłu i szeroko rozumianej energetyki w tym ciepłownictwa. Przewodniczyła i uczestniczyła w wielu grupach tematycznych na poziomie NFOŚiGW w tym do najważniejszych należą grupy tematyczne do spraw: ESCO, Programu Gekon- Generator Koncepcji Ekologicznych, IV Osi Priorytetowej POIiŚ na lata 2007-2014 oraz POIiŚ 2014-2020. Jest autorem wielu programów priorytetowych (w ramach środków własnych NFOŚiGW) w tym: Energia Plus, Ciepłownictwo Powiatowe, Mój Prąd, Polska Geotermia Plus. Współtworzyła programu Gekon- Generator Koncepcji Ekologicznych. Gekon to pierwszy w Polsce program branżowy w dziedzinie działań proekologicznych wspólnie przygotowany i realizowany przez dwie instytucje: NCBiR i NFOŚiGW.
Uczestniczyła w tworzeniu i wdrażaniu finansowania ze środków trzech perspektyw finansowych począwszy od SPO-WKP 2004-2006, POIiŚ 2007-2014 aż po POIiŚ 2014-2020, na wszystkich ich etapach od propozycji możliwych kierunków finansowania.
Realizowała zadania z zakresu wsparcia innowacyjnych technologii proekologicznych, zapobiegania i ograniczenie emisji zanieczyszczeń, oszczędzania surowców i energii oraz szeroko rozumianych zadań związanych z efektywnością energetyczną, zawsze uwzględniając i wskazując paliwa gazowe jako podstawę rozwoju gospodarczego.
Pani Urszula pełniła również funkcję Członka Rady Nadzorczej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.
Pani Urszula jest absolwentką Podyplomowego Studium Zarządzania Projektami, XIX Edycja w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, Kolegium Zarządzania i Finansów, posiada certyfikat: APM GROUP- PRINCE2 Foundation, numer rejestracji: P2R/701951, numer certyfikatu: 02281806-01-7GQT oraz APMG-International- Managing Successful Programmes Fundation, numer rejestracji: MSPR/054176, numer certyfikatu: 02631962-01-DDQB.
W 2019 roku ukończyła Executive Master of Business & Administration na Warszawskiej Wyższej Szkole Menedżerskiej, edycja 11.
Ma na swoim koncie również wiele kierunkowych szkoleń i kursów.
Maciej Burny
Ekspert ds. analiz i polityki energetyczno-klimatycznej,
Prezes zarządu Enerxperience Sp. z.o.o.
Czytaj więcej >>
Posiada 20-letnie doświadczenie pracy w regulacjach sektora energetycznego na szczeblu krajowym i unijnym.
W okresie 2010-2020 pełnił kierownicze funkcje w obszarze regulacji i spraw międzynarodowych w PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. W tym czasie był m.in. Dyrektorem Departamentu i Dyrektorem Biura PGE w Brukseli.
W latach 2012-2018 był jednocześnie Sekretarzem i członkiem Rady Zarządzającej Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej. Wcześniej pracował jako urzędnik państwowy odpowiedzialny za regulacje polityki klimatyczno-energetycznej UE w latach 2005-2010.
Od 2020 r. prowadzi własną firmę doradczą – Enerxperience spółka z o.o.
Dr inż. Agata Romanowska
Project manager,
DISE
Czytaj więcej >>
Urbanistka i ekspert ds. zrównoważonego rozwoju przestrzennego, project manager.
Wcześniej związana z Politechniką Wrocławską, gdzie prowadziła badania nad zrównoważonym rozwojem miast oraz miejską skalą zanieczyszczenia światłem. Popularyzatorka wiedzy na temat zrównoważonego oświetlenia i efektywności energetycznej w planowaniu strategicznym i przestrzennym. Zawodowo związana z sektorem energetycznym i zagadnieniami transformacji energetycznej.
Należy do: „Planning, Law and Property Rights Academic Association” oraz „International Dark-Sky Association”.
Aleksandra Pinkas
Prawnik w Kancelarii Kochański & Partners
w Departamencie Energetyki, Infrastruktury & Środowiska
Czytaj więcej >>
Prawniczka, absolwentka Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie aktualnie przygotowuje pracę doktorską. Prawnik w Kancelarii Kochański & Partners w Warszawie w Departamencie Energetyki, Infrastruktury & Środowiska.
Specjalizuje się w obsłudze prawnej projektów energetycznych, w szczególności w zakresie odnawialnych źródeł energii, wodoru i biometanu. Wspiera przedsiębiorstwa w raportowaniu zgodnie ze standardami ESG, przeprowadza badania due diligence projektów OZE i prowadzi szkolenia z zakresu regulacji rynku energii.
Współautorka i wykładowczyni na studiach podyplomowych „Transformacja energetyczno-klimatyczna. Prawo odnawialnych źródeł energii”. Laureatka Stypendium Rektora dla najlepszych studentów za osiągnięcia naukowe (2020 r.). Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych i branżowych z zakresu prawa energetycznego i prawa ochrony klimatu, w tym m.in. współautorka raportu eksperckiego Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych pn. „Gaz ziemny w procesie transformacji energetycznej w Polsce” (2020 r.) i opracowania diagnostycznego do Strategii Energetycznej Dolnego Śląska „Rekomendacje do zmian legislacyjnych w zakresie przeprowadzenia transformacji energetycznej i osiągnięcia neutralności klimatycznej” pod red. prof. Jerzego Korczaka (2021 r.).
Recenzja
1. Struktura raportu.
Raport jest kompleksową analizą biometanu, w ujęciu dekarbonizacji sektorów, dywersyfikacji dostaw energii i optymalizacji kosztów funkcjonowania systemów elektroenergetycznego i ciepłowniczego. Autorzy przedstawili konkluzje i rekomendacje, które są efektem dogłębnej analizy danych statystycznych, trendów rozwoju technologii i legislacji, oceny kierunków zmian na rynku krajowym i rynku europejskim oraz uwzględniają czynniki makroekonomiczne. Raport obejmuje wiele analiz własnych i uzupełnia wcześniejsze opracowania, dostarczając najnowsze informacje w sposób przystępny, uzupełniony eksperckim komentarzem. Połączenie analiz ekonomicznych z oceną trendów rozwoju podaży i popytu na biometan pozwala jednoznacznie pozycjonować gaz w kontekście jego opłacalności jako alternatywnego nośnika energii.
Czytaj więcej
Rozdział pierwszy jest kompendium najważniejszej wiedzy dotyczącej parametrów i charakterystyki biometanu, technologii jego wytwarzania, oczyszczania i zastosowania. W tym rozdziale przedstawiony został potencjał biometanu jako narzędzia do dekarbonizacji sektorów krajowej gospodarki. Rozdział drugi zorientowany jest na przedstawieniu ram regulacyjnych i prawnych, funkcjonujących na krajowym rynku biometanu. W rozdziale zawarto omówienie celów jak i dokumentów kierunkowych, nie mających wiążącego prawnie charakteru. Rozdział omawia m.in. Europejski Zielony Ład, Strategię metanową UE, REPowerEU, ulokowanie biometanu w krajowej strategii energetycznej i klimatycznej, w tym w Krajowym Planie na Rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 oraz Polityce Energetycznej Polski do 2040. Autorzy uzupełniają przedstawienie dokumentów komentarzem, który pozwala jasno wskazać związek pomiędzy rozwojem rynku biometanowego w Polsce a wybranymi dokumentami i politykami. Szczególnie ważne jest zaprezentowanie ewolucji krajowego prawodawstwa zaś konkluzje rozdziału, będące jednocześnie rekomendacjami, kompleksowo przedstawiają znaczenie biometanu w najbliższych dekadach. Rozdział trzeci to studium przypadków, będące skrupulatną analizą danych dotyczących potencjału i zdolności produkcyjnych biometanu w wybranych państwach UE, liczby istniejących biometanowni i systemów wspomagania (mechnanizmów wsparcia) produkcji biometanu. Omówienie ilościowe i jakościowe rynku biometanu na poziomie UE uzupełniają następnie konkretne przykłady wybranych rynków: niemieckiego, francuskiego, duńskiego i czeskiego. Rozdział czwarty analizuje potencjał produkcyjnych biometanu i zapotrzebowanie na ten gaz w Polsce. Bardzo wartościowym elementem tej części raportu jest przegląd kategorii substratu oraz jego rozproszenia geograficznego. W rozdziale przedstawiony został referencyjny przykład realizacji inwestycji w produkcję biometanu.
Możliwości i ograniczenia infrastrukturalne dla rozwoju rynku biometanu w Polsce zostały omówione w Rozdziale piątym, który szczegółowo przedstawia warunki techniczne i możliwości integracji instalacji biometanowych z systemem gazowniczym. Bardzo precyzyjnie omówiona została charakterystyka techniczna sieci dystrybucyjnej gazu ziemnego w kontekście możliwości wykorzystania jej dla biometanu. Ten aspekt uzupełnia również analiza chłonności sieci gazowej w odniesieniu do biometanu oraz analiza działań OSD na rzecz jej wzrostu. Istotnym komponentem rozdziału jest kwantyfikacja potencjalnych odbiorców oraz ewolucja rynku w trzech najbliższych dekadach. Rozdział szósty poświęcony został analizie ekonomiki biometanu, w tym kontekście określone zostały koszty wytwarzania ciepła i energii elektrycznej z biogazu oraz biometanu. Rozdział przedstawia kryteria konkurencyjności biogazu i jego potencjału dekarbonizacji elektroenergetyki i ciepłownictwa, wskazując w konkluzjach, iż w roku 2035 w Polsce LCOE dla źródeł biometanowych może być porównywalne z uśrednionym LCOE dla źródeł gazowych.
2. Ocena raportu.
Raport ekspertów DISE zostaje przygotowany w momencie gdy jesteśmy w procesie aktualizacji PEP2040 oraz Krajowego Planu na Rzecz Energii i Klimatu. To najwłaściwszy moment na przedstawienie syntetycznej ale mającej poparcie w faktach oceny potencjału biometanu jako narzędzia dekarbonizacji gospodarki. Raport łączy interdyscyplinarne podejście, zaś wnioski uwzględniają trzy kluczowe komponenty tworzenia polityk i dokumentów kierunkowych: szeroko rozumianą neutralność klimatyczną, znaczenie nowych sektorów na rozwój gospodarczy oraz kwestie bezpieczeństwa energetycznego. Eksperci DISE przedstawiają klarowne rekomendacje, poparte wypracowanymi ustaleniami, które zostały zawarte w opracowaniu. Ukazana w Raporcie perspektywa kosztowa, w tym przedstawiona możliwość zrównania, w perspektywie połowy przyszłej dekady, kosztów energii elektrycznej wytwarzanej z biogazu z kosztami dla gazu ziemnego napawają optymizmem i zwracają uwagę na istotny potencjał rynkowy.
Dogłębny przegląd rynków pozwala zrozumieć wieloaspektowy wymiar biometanu, który można pozyskiwać z wielu substratów i wykorzystywać w różnych sektorach. Kompleksowości zagadnień związanych z tym gazem dowodzi również rekomendacja rozważenia opracowania dedykowanej biometanowi strategii sektorowej. Raport jest analityką przedstawiającą ekspercką ocenę aktualnej sytuacji branży, w tym wskazanie, że taka strategia może być elementem zdefiniowania ścieżki transformacyjnej polskiego gazownictwa. Ekspercka ocena i statystyczna analiza danych stanowią fundament formułowanych konkluzji i rekomendacji. Ciężko nie zgodzić się z Autorami, że biometanowi powinniśmy nadać rolę jednego z głównych narzędzi dekarbonizacji gazownictwa i gospodarki narodowej są poparte szeroką analityką i twardymi faktami.
Opracowanie DISE to kompleksowy, wielowymiarowy dokument, będący obszerną analizą znaczenia biometanu, która przybliża podstawowe informacje o technologii, poddaje krytycznej analizie stan rozwoju rynku, gotowość technologiczną infrastruktury oraz zagadnienia ekonomiczne. To czyni Raport ważnym głosem dla wielu branż oraz dla gospodarki, zaś dla gazownictwa – lekturą obowiązkową.
prof. dr hab. inż. Jakub Kupecki
Instytut Energetyki – Państwowy Instytut Badawczy
Prezentacja pierwszych wniosków z Raportu
podczas 27. Konferencji Gazterm – 14 maja 2024
Podczas tegorocznej edycji Green GAZTERMu, mieliśmy okazję zaprezentować pierwsze wnioski z nadchodzącego raportu o polskim biometanie oraz wziąć udział w następującej dyskusji panelowej. Reprezentująca DISE dr inż. Agata Romanowska, podkreśliła wagę koncentrowania wysiłków wokół krajowej debaty o dekarbonizacji polskiego gazownictwa. Choć premiera opracowania oczekiwana jest we wrześniu, autorzy są zgodni, że z perspektywy Polski, szeroko zakrojona produkcja biometanu wydaje się możliwa i racjonalna, biorąc pod uwagę olbrzymi krajowy potencjał, obecną politykę klimatyczną i bezpieczeństwo energetyczne kraju. Ze względu na potrzebę przyspieszania tych procesów i ograniczania kosztów, dobrym rozwiązaniem wydaje się wykorzystanie istniejącej infrastruktury gazowej do zatłaczania i przesyłu biometanu.
Polska jest na samym początku drogi w produkcji biometanu, czekając na uruchomienie pierwszej polskiej biometanowni, możemy czerpać wiedzę z wielu europejskich krajów, które mają już kilkunastoletnie doświadczenie. Pozwoli to uniknąć powtarzających się błędów i niedoborów, wynikających z naturalnej ewolucji biogazowni w biometanownie, a także prób ukształtowania rynku biometanu. Niezbędna jest do osiągnięcia tych celów długo horyzontalna krajowa, całościowa strategia. Biorąc pod uwagę obiektywne uwarunkowania dla Polski, dla pełnowartościowej strategii potrzebujemy przede wszystkim uwzględnienia chłonności sieci gazowniczej, potencjału i rozkładu przestrzennego substratu oraz zlokalizowania potencjału popytowego. Poza tym istnieją inne ważne kwestie, jak wybór modelu wsparcia, rozwój legislacji i uproszczenie procedur administracyjnych, czy uwzględnienie aspektów zrównoważonej produkcji.
Ostatni aspekt zrównoważonej produkcji zajmuje coraz więcej miejsca w europejskiej dyskusji publicznej, jak i legislacji. Każdy kraj ma własną hierarchię, konieczne jest zatem rozpatrzenie kwestii wydajności, kosztów, bezpieczeństwa i dodatkowych korzyści oraz dostępnych alternatywnych opcji. Ustalenie priorytetów w wykorzystaniu tego ograniczonego surowca jest bardzo ważne dla dekarbonizacji wielu sektorów gospodarki, jak i zrównoważonego rozwoju.
Autorzy zidentyfikowali obecne wciąż wysokie koszty wytwarzania biometanu jako podstawową barierę dla upowszechnienia biometanu w gospodarce. Istotnymi hamulcami rozwojowymi są również krajowe zaniedbania regulacyjne oraz brak długofalowej polityki, przez co obecnie doświadczamy braku popytu na biometan. Produkcja biometanu wymaga finansowego wsparcia na poziomie realizacji inwestycji oraz wprowadzenia biometanu do obrotu. O konkurencyjności biometanu na rynku europejskim decydują aspekty pozaekonomiczne, jak polityka rolna, dekarbonizacja energetyki, wszechstronność i sterowalność wykorzystania tego gazu. Wśród wielopoziomowych atutów produkcji i wykorzystania biometanu należy wskazać ich wpływ na neutralność klimatyczną (dekarbonizacja, obniżanie emisyjności w systemie), zrównoważany rozwój gospodarczy (gospodarowanie odpadami i szkodliwymi emisjami, wykorzystanie potencjału rolnictwa, obniżanie śladu węglowego polskich produktów) oraz bezpieczeństwo energetyczne (niezależne, sterowalne źródło energii i paliwo odnawialne). Do ryzyk zaliczono z kolei, m.in. opłacalność ekonomiczną, długoterminową kontrolę nad systemem wsparcia, aspekt „zrównoważoności” substratu – polityka żywnościowa, środowiskowa i zagrożenie nieetyczną ‘megaprodukcją’.
Uczestnicy dyskusji panelowej zgodnie stwierdzili, że potrzebna jest szybka aktualizacja krajowych regulacji, wypracowanie kompleksowej strategii biometanowej oraz modernizacja infrastruktury i sieci, która umożliwi biometanowniom przesył i magazynowanie tego odnawialnego gazu.