RAPORT

GAZ ZAKŁADNIKIEM GEOPOLITYKI

Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej
w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych

baner-raport-wizual-www4
pobierz raport

Relacja z premiery

Źródło: PAP Mediaroom

Wywiad

Źródło: Polsat News

Podsumowanie

RELACJA Z PREMIERY RAPORTU GAZOWEGO DISE
– „Gaz zakładnikiem geopolityki,
wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej
w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych”

Serdecznie zapraszamy do lektury relacji podsumowującej wnioski wynikające z najnowszego raportu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych (DISE) „Gaz zakładnikiem geopolityki, wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych” i debaty eksperckiej, która odbyła się 19 stycznia br. w Centrum Prasowym PAP podczas premiery ww. raportu.

Czytaj więcej

Wystąpienia wprowadzające

Remigiusz Nowakowski

Remigiusz Nowakowski, prezes zarządu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych, jak i jeden z autorów raportu, otworzył premierę, podkreślając, że raport stanowi analizę obecnego i przyszłego wykorzystania gazu ziemnego w relacji oddziaływania czynników geopolitycznych, ale także w odniesieniu do polityki energetycznej państwa, nad której aktualizacją trwają prace. Prezes DISE pogratulował autorom raportu i podziękował European Climate Foundation jako grantodawcy za wsparcie w jego powstaniu. Ponadto, R. Nowakowski podziękował za przyjęcie zaproszenia na premierę gościom honorowym, Rafałowi Gawinowi, Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Maciejowi Małeckiemu, Sekretarzowi Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych i Mateuszowi Berger, Sekretarzowi Stanu, pełnomocnikowi Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej.

Maciej Małecki

Maciej Małecki, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych, przytoczył słowa prof. L. Kaczyńskiego: „bezpieczny kraj to ten, który ma dostęp do nieprzerwanych, stabilnych dostaw surowców energetycznych, po cenie akceptowalnej społecznie, pozwalającej na konkurencyjność gospodarki”, wskazując na znaczenie dywersyfikacji źródeł dostaw gazu. Minister podkreślił znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego zrealizowanych inwestycji tj. terminalu LNG w Świnoujściu i gazociągu Baltic Pipe. Zdaniem M. Małeckiego „rola spółek Skarbu Państwa jest kluczowa dla zapewnienia podaży gazu na polskim rynku”. Minister przedstawił trzy ryzyka, które powinny zdeterminować zaprzestanie postrzegania Rosji jako partnera biznesowego (w tym także w odniesieniu do zakupu gazu): znaczące zwiększenie wpływów rosyjskich w naszej części Europy, narażenie całej Unii Europejskiej na szantaż gazowy Rosji i rozchwianie europejskiego rynku gazu i otwarcie Rosji drogi do agresji na Ukrainę.

Mateusz Berger

Mateusz Berger, Sekretarz Stanu, pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej powiedział, że „w wyniku świadomej polityki dywersyfikacyjnej, Polska posiada dwukrotną przepustowość źródeł gazowych w stosunku do zapotrzebowania”. M. Berger zauważył, że inwestycje tj. terminal w Świnoujściu, interkonaktory Baltic Pipe, z Litwą i Słowacją i poprzez interkonektor rewersowy w Niemczech, Polska jest w stanie zabezpieczyć dostawy gazu w trwającym sezonie jesienno-zimowym. Minister podkreślił, że gaz ziemny będzie paliwem przejściowym energetyki, ale w przyszłości, w celu zabezpieczenia dostaw energii, kluczowe będą technologie – wodorowa i nuklearna.

Rafał Gawin

Rafał Gawin, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wyraził opinię, że raport DISE bardzo trafnie ujmuje podejmowaną problematykę, pomimo, że kontekst geopolityczny przez długi czas nie był zauważany, a w odniesieniu do tych czynników pytanie o przyszłość gazu ziemnego ma bardzo istotne znaczenie”. Prezes URE powiedział, że uzależnienie od gazu rosyjskiego pokazało wysokie znaczenie rynku LNG, bo Europa stawia na szybką elektryfikację gospodarki w oparciu głównie o odnawialne źródła energii (OZE), ale należy silnie eksponować problematykę bezpieczeństwa energetycznego”. Zdaniem R. Gawina konieczne jest połączenie rozwoju OZE z magazynowaniem energii, ale w jego ocenie – do czasu, kiedy OZE nie staną się dojrzałą technologią, należy rozważyć w jaki sposób Europa może zapewnić bezpieczne i stabilne dostawy gazu. Prezes URE gratulując autorom raportu, powiedział, że stanowi on cenny wkład w pokazanie, jaki powinien być plan elektryfikacji Europy w oparciu o dywersyfikację źródeł i jaki powinien być udział gazu w okresie przejściowym transformacji energetycznej.

Prezentacja wniosków raportu

Remigiusz Nowakowski

Remigiusz Nowakowski, prezes zarządu DISE dokonując prezentacji głównych wniosków raportu, powiedział, że wśród geopolitycznych źródeł kryzysu gazowego należy wskazać m.in.: decyzję polityczną Rosji, wsparcie przez Polskę napadniętej przez Rosję Ukrainy czy wojnę ekonomiczną o skali niepotykanej w historii, co skutkuje świadomością państw, że wynik wojny na Ukrainie ukształtuje przyszły porządek i bezpieczeństwo w Europie. Autorzy raportu analizując partnerstwa gazowe wskazali USA jako sprawdzonego partnera, Chiny jako konkurenta, a państwa Zatoki Perskiej jako zasobne źródła gazu o ograniczonym zaufaniu. W odniesieniu do importu gazu, eksperci zauważyli, że w latach 2014-2019 import UE z Rosji wzrósł do 125 mld m3, a w 2019 r. do 194 mld m3, po czym kolejno spadł do 158 mld m3 w latach 2020-2021, wskazując na politykę gazową Rosji jako środka nacisku na UE. Prezes DISE przedstawił łańcuch implikacji kryzysu gazowego w l. 2021-2022, począwszy od ograniczenia podaży gazu, przez niespotykany w historii wzrost cen gazu i energii i inflację, która może zmierzać w kierunku recesji. Ponadto, R. Nowakowski zwrócił wyraźnie uwagę na skalę ryzyka dla UE wynikającą z tzw. luki popytowo-podażowej w wyniku braku dostaw gazu z Rosji, która w 2025 r. może wynieść ok. 59-98 mld m3.

dr Kamila Tarnacka

Dr Kamila Tarnacka, radca prawny, ekspertka ds. prawa energetycznego, wskazując na główne założenia planu REPowerEU (m.in. oszczędność energii, dywersyfikacja kierunków dostaw, produkcja OZE i gazów odnawialnych) odniosła się do roli tworzonej przez UE wspólnej platformy zakupowej gazu jako mechanizmu, który może zapobiec destabilizacji cen gazu. K. Tarnacka zauważyła, że państwa UE realizując obowiązek napełnienia magazynów gazu na poziomie 80% przed sezonem zimowym 2022/2023, dokonały tego z nadmiarem, bo na poziomie średnio 88%. Ponadto, K. Tarnacka pokazała, że UE zaoszczędziła średnio ok. 20% gazu, czyli o 5% więcej niż wynosi dobrowolny próg oszczędności rekomendowany przez UE. R. Nowakowski i K. Tarnacka w odniesieniu do czynników determinujących możliwość zbilansowania rynku gazu wskazali: pogodę jako czynnik niekontrolowany, magazyny jako technologię o ograniczonej obecnie zdolności technicznej, dynamikę konsumpcji i dostawy LNG jako zależne od możliwych do wykorzystania zasobów, zdolności produkcyjnej i infrastruktury importowej UE. W odniesieniu do trzech, wskazanych w raporcie scenariuszy rynków gazu w UE, Prezes DISE przybliżył wspólne dla wszystkich wariantów założenia, m.in. rozbudowy globalnych mocy regazyfikacyjnych LNG do 2026 r. do poziomu ok. 813 mld m3 i wzrostu globalnego popytu na LNG o 2% rocznie (scenariusze różnią się między sobą zakładaną wysokością współczynnika wykorzystania mocy terminali skraplających na poziomie odpowiednio 80,4% – 90% – 85%; poziomem wzrostu globalnego popytu na LNG na poziomie odpowiednio 2% – 6,3% – 4,2% i ceną gazu na poziomie odpowiednio 30 EUR/MWh – 75 EUR/MWh – 150 EUR/MWh). Podsumowując, R. Nowakowski przedstawił konkluzje autorów raportu, wśród których wskazał, że podejmowanym obecnie decyzjom inwestycyjnym o budowie nowych jednostek gazowych towarzyszy ryzyko wynikające z niepewności co do przyszłych cen gazu i uprawnień do emisji CO2 i ryzyko dotyczące rentowności tych jednostek w perspektywie długoterminowej i powstania kosztów osieroconych po stronie inwestorów. Ponadto, autorzy uważają, że w perspektywie średnioterminowej udział gazu ziemnego w produkcji energii elektrycznej w Polsce będzie rósł w kolejnych latach i może wynieść co najmniej 34 TWh do 2035 r. w związku rosnącym zapotrzebowaniem na energię i odstawieniem bloków węglowych. Docelowo, gaz ziemny powinien zostać zastąpiony przez OZE, gazy odnawialne i technologie jądrowe.

Debata ekspercka

dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk

Debatę pn. „Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych moderowała dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk, dyrektorka Programu Elektroenergetyka w Forum Energii. A. Gawalikowska-Fyk, która tytułem wprowadzenia podkreśliła, że podejmowana przez autorów tematyka raportu jest niezwykle wartościowa i wymaga szerokiej dyskusji.

Rafał Gawin

Rafał Gawin, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na pytanie o postrzeganie gazu ziemnego jako paliwa przejściowego, powiedział, że nie sposób odpowiedzieć jednoznacznie, ponieważ głównym determinantem sytuacji gazu jest niepewność. Ponadto, Prezes URE dodał, że państwa UE w efekcie zastosowania działań kryzysowych poradziły sobie z ograniczeniem podaży gazu, jednocześnie nie dążąc do rezygnacji z gazu, bo alternatywy dla gazu nie ma co najmniej w perspektywie krótkoterminowej. R. Gawin oceniając nowe regulacje zmierzające do ochrony rynku gazu przed skutkami kryzysu, stwierdził, że ich celem jest głównie zapewnienie społecznej akceptacji cen gazu, ale konieczne są działania skierowane na perspektywę długofalową.

Katarzyna Harpak

Katarzyna Harpak, Senior Associate, Power Transitions w European Climate Foundation wskazała, że unijny rynek gazu bardzo się zmienił na przestrzeni ostatnich lat, a polityka UE w tym zakresie konsekwentnie zmierza do dekarbonizacji, ograniczenia emisji i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego poprzez zwiększenie udziału OZE. Zdaniem K. Harpak „zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oznacza zwiększenie udziału OZE, zwiększenie efektywności energetycznej i obniżenie stopnia zależności importowej UE”. K. Harpak podkreśliła, że kluczowym unijnym narzędziem, mającym wpływ na rynek gazu jest reforma systemu ETS, która zacznie obowiązywać od 2025 r., a ceny emisji będą jeszcze wyższe. Ponadto, K. Harpak odniosła się do taksonomii, która dopuszcza krótkoterminowo gaz jako paliwo przejściowe, ale docelowo jednostki gazu będą mogły jedynie uzupełniać OZE, by uzyskać finansowanie. Dlatego, w ocenie K. Harpak kluczowe jest spoglądanie na inwestycje z energetyczne z perspektywy regulacji unijnych.

Robert Perkowski

Robert Perkowski, członek zarządu ds. wydobycia w PKN Orlen S.A. wskazał, że w wyniku wieloletniej polityki dywersyfikacji spółka była w stanie zapewnić w trwającym sezonie jesienno-zimowym nieprzerwane dostawy gazu. R. Perkowski dodał, że ORLEN w kolejnych latach dwóch planuje rozbudowę pojemności magazynów o ponad 20% (do 4 mld m3). R. Perkowski podkreślił, że dywersyfikacja dostaw gazu z Norweskiego Szelfu Kontynentalnego, interkonektora Baltic Pipe i innych oraz terminala LNG powoduje, że gaz ziemny jeszcze przez długi okres, co najmniej do 2030 r., będzie obecny, co jednocześnie nie wyklucza wdrożenia nowych źródeł. Wyrazem realizacji przez ORLEN celów transformacji energetycznej są jednoczesne inwestycje m.in. w rozwój wodoru.

Piotr Zawistowski

Piotr Zawistowski, prezes zarządu Towarowej Giełdy Energii S.A. powiedział, że chociaż debata dotyczy sytuacji na rynku gazu, to obecnie obserwujemy skokowy wzrost niepewności na wszelkich rynkach. Usunięcie dużego dostawcy gazu, ale i innych surowców w efekcie wojny na Ukrainie z mapy gospodarczej spowodowało, jak zaznaczył, wiele skutków, a w tym m.in. zmienność na rynku utrudniającą podejmowanie długoterminowych decyzji. Zdaniem P. Zawistowskiego w obecnych realiach konieczne jest uwzględnianie zmienności w planowaniu, a na rynku energii i gazu zmienność w efekcie oddziaływania nieprzewidywalnych czynników geopolitycznych będzie bardziej dotkliwa niż w przypadku innych sektorów, natomiast obecna sytuacja charakteryzująca się wysoką zmiennością powinna być traktowana jako przejściowa. P. Zawistowski podkreślił także, że dywersyfikacja powinna oznaczać zarówno uniezależnianie się od dostaw z jedno kierunku, jak i w ogólności od dostaw poprzez zwiększanie samowystarczalności energetycznej.

Paweł Czyżak

Paweł Czyżak, Senior Energy & Climate Data Analyst w Ember Climate wyraził opinię, że obowiązująca polityka energetyczna państwa się nie sprawdziła i konieczna jest jej rewizja z uwagi m.in. na założenia dotyczące gazu ziemnego, ale także rozwoju OZE, które były za mało ambitne (rozwój rynku OZE przekroczył założenia PEP2040). W ocenie P. Czyżaka priorytetami nowej PEP2040 powinny być energetyka wiatrowa i słoneczna, a gaz powinien pełnić rolę bilansującą system. Ponadto, dodał on, że konieczne jest przyspieszenie rozwoju OZE ze względu m.in. na prezentowane przez autorów raportu nieprzewidywalne czynniki geopolityczne i ceny gazu, nadmieniając, że państwa europejskie, które przyjęły ambitniejsze cele rozwoju OZE będą bardziej konkurencyjne i atrakcyjne dla inwestorów.

Tytułem podsumowania, można wskazać, że zarówno paneliści, podkreślali, że wielowątkowość problematyki przyszłości gazu ziemnego skłania po pogłębienia debaty, jak i autorzy raportu są zgodni, że analizowana na łamach raportu materia powinna być kontynuowana. Niewątpliwie, gaz ziemny będzie obecny w miksie paliwowym co najmniej w perspektywie średnioterminowej transformacji energetycznej, ale jego rola będzie podlegała zmianie ze względu na wspomniane czynniki geopolityczne i w związku ze wzrostem gazów odnawialnych. Obecnie, branża oczekuje na przyjęcie nowej PEP2040 odpowiadającej na nowym realiom rynku energii i gazu oraz zaprojektowanej progresywnie, uwzględniając cele polityki energetycznej UE. Przed nami dekada wielu wyzwań w energetyce, w których DISE zabiera głos w postaci opublikowanego raportu.

Zapraszamy do lektury raportu!

Foto relacja

AGENDA WYDARZENIA

10:00 – 10:05

Powitanie gości i zapowiedź wystąpień wprowadzających

Remigiusz Nowakowski

Remigiusz Nowakowski – Prezes Zarządu, Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych

10:05 – 10:30

Wystąpienia Gości Honorowych

Mateusz Berger

Mateusz Berger – Sekretarz Stanu, pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, KPRM

Maciej Małecki

Maciej Małecki – Sekretarz Stanu, Ministerstwo Aktywów Państwowych

Rafał Gawin

Rafał Gawin – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki

10:30 – 11:00

Prezentacja głównych wniosków raportu 

Remigiusz Nowakowski

Remigiusz Nowakowski – Prezes Zarządu, Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych

dr Kamila Tarnacka

dr Kamila Tarnacka – Radca prawny, Ekspertka ds. Prawa Energetycznego

11:00 – 11:15

Pytania od dziennikarzy

11:15 – 11:30

Przerwa kawowa

11:30 – 13:00

Debata ekspertów pt: „Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych”

MODERATORKA:

dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk

dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk, Dyrektorka Programu Elektroenergetyka, Forum Energii

PANELIŚCI:

Rafał Gawin

Rafał Gawin, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki

Robert Perkowski

Robert Perkowski, Członek Zarządu ds. Wydobycia, PKN Orlen S.A.

Piotr Zawistowski

Piotr Zawistowski, Prezes Zarządu, Towarowa Giełda Energii S.A.

Katarzyna Harpak

Katarzyna Harpak, Senior Associate, Power Transitions, European Climate Foundation

Paweł Czyżak

Paweł Czyżak, Senior Energy & Climate Data Analyst,  Ember Climate

Szanowni Państwo,

Mijają dwa lata od publikacji opracowanego przez zespół autorski DISE raportu „Gaz ziemny w procesie transformacji energetycznej w Polsce”, w którym podjęliśmy próbę odpowiedzi na pytanie – kiedy Polska może osiągnąć neutralność klimatyczną oraz jaką rolę w tym procesie powinien odegrać gaz ziemny?

W tym czasie na rynkach energii doświadczyliśmy ogromnej zmiany wywołanej potężnym kryzysem energetycznym, który jest następstwem napaści Rosji na Ukrainę i wykorzystania przez agresora infrastruktury gazowej do szantażu energetycznego wobec państw Unii Europejskiej. Trwający wciąż w Europie kryzys energetyczny spowodował zmianę sposobu postrzegania surowców energetycznych, a w szczególności gazu ziemnego jako towaru poddanego jedynie grze rynkowej i wymusił uwzględnienie w strategiach energetycznych krajów UE czynników geopolitycznych wpływających istotnie na dostępność i ceny tego paliwa.

Jednocześnie mamy do czynienia z niezmiennie postępującym megatrendem dekarbonizacji europejskich i światowych gospodarek, który w powiązaniu z regulacjami, m.in. z polityką „Europejskiego Zielonego Ładu”, wymusza odchodzenie od wykorzystywania węglowodorów, zwłaszcza węgla, jako paliw służących do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Mało tego, w opublikowanym przez Komisję Europejską w odpowiedzi na kryzys energetyczny dokumencie „REPowerEU” pojawia się postulat przyspieszenia transformacji energetycznej i wykorzystania OZE do szybszego uniezależnienia się od paliw kopalnych importowanych do krajów członkowskich spoza UE.

Cechą charakterystyczną miksów energetycznych krajów UE jest ich zróżnicowanie pod względem paliwowym oraz czasu, w którym rozpoczęły się procesy zmian prowadzące do obniżenia emisyjności konkretnych gospodarek. Dlatego też podejście do wykorzystania gazu ziemnego jako paliwa przejściowego w transformacji energetyki w poszczególnych państwach może się istotnie różnić. Biorąc pod uwagę Polskę, w której wciąż ponad 70% energii elektrycznej i ciepła wytwarzane jest z węgla brunatnego i kamiennego, wykorzystanie gazu w procesie transformacji jest procesem nieuniknionym (co najmniej w perspektywie kolejnych 10 lat) i bardzo pożądanym nie tylko z punktu widzenia możliwości relatywnie szybkiego obniżenia emisyjności generacji węglowej, ale również stymulowania dynamiki rozwoju odnawialnych źródeł energii dzięki wysokiej elastyczności technologii generacji bazującej na gazie.

Pojawia się zatem pytanie, czy w zmienionych kryzysem energetycznym realiach geopolitycznych i ekonomicznych zasadne jest dalsze wykorzystanie gazu ziemnego jako paliwa pomostowego w procesie transformacji energetycznej. A jeśli tak, to w jakim zakresie, pod jakimi warunkami i z uwzględnieniem jakich ryzyk? Jedną z kluczowych kwestii, którą należy rozważyć, odpowiadając na tak postawione pytania, jest możliwość zapewnienia wymaganych ilości paliwa po akceptowalnym koszcie z nowych kierunków dostaw przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego oraz z uwzględnieniem kluczowych ryzyk, w tym globalnego popytu na to paliwo.

Dlatego też, kontynuując współpracę z European Climate Foundation, poddaliśmy powyższe kwestie szerokiej analizie w niniejszym raporcie, który mamy przyjemność oddać w Państwa ręce. Mamy nadzieję, że lektura tego opracowania pozwoli czytelnikom wyrobić sobie pogląd na to, jak powinno wyglądać wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej, a w szczególności w Polsce, z uwzględnieniem czynników geopolitycznych. Naszym celem było zderzenie dwóch istotnych elementów poznawczych, jakimi są szeroko rozumiana geopolityka oraz rynek determinowany relacją podaży i popytu. Jesteśmy przekonani, że analiza przeprowadzona przez zespół międzynarodowych ekspertów w sposób możliwie dogłębny poddaje ocenie kluczowe czynniki mające wpływ na strategiczny wybór, jakim jest zastosowanie paliwa gazowego w transformacji energetycznej w zmienionych kryzysem energetycznym warunkach rynkowych.

Życząc Państwu przyjemnej lektury, chciałbym serdecznie podziękować za doskonałą współpracę całemu zespołowi autorskiemu, naszemu grantodawcy – ECF z panią dr Katarzyną Harpak i panem Antonim Bielewiczem na czele, a także naszym partnerom z amerykańskiego think-tanku Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA), a w szczególności panu Clarkowi Williamsowi-Derry’emu, z którym mieliśmy przyjemność prowadzić fascynujące dyskusje na temat globalnych rynków gazu.

Remigiusz Nowakowski
Prezes Zarządu Dolnośląskiego Instytutu
Studiów Energetycznych

raport-ikonka

AUTORZY RAPORTU

Marcin Sienkiewicz

dr Marcin Sienkiewicz

Pracownik naukowy Instytutu Studiów Międzynarodowych
Uniwersytetu Wrocławskiego, Ekspert ds. Rynku Gazu

Czytaj więcej

Ekspert Forum Polityki Wschodniej i adiunkt w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 2008-2010 współpracował z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego i Kancelarią Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa narodowego i energetycznego. W latach 2016-2018 był Prezesem Zarządu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych. Od grudnia 2015 roku związany z Towarową Giełdą Energii, gdzie odpowiada za rozwój giełdowego rynku gazu. W 2013 roku odbył staż dydaktyczny na VŠB – Technical University of Ostrava. W okresie grudzień 2013 – styczeń 2014 był stażystą w Biurze Studiów i Projektów Gazownictwa GAZOPROJEKT S.A. Autor studium koncepcyjnego poświęconego utworzeniu hubu gazowego w Polsce. Publicysta i recenzent „Wiadomości Naftowych i Gazowniczych” – miesięcznika wydawanego przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Uczestnik i współorganizator wielu konferencji poświęconych tematyce energetycznej. Autor ponad stu publikacji naukowych oraz opracowań eksperckich z zakresu bezpieczeństwa energetycznego, polityki energetycznej współczesnych państw, funkcjonowania międzynarodowych rynków energetycznych.

Remigiusz Nowakowski

Remigiusz Nowakowski

Prezes DISE,
Ekspert ds. Branży Energetycznej

Czytaj więcej

Posiada wieloletnie doświadczenie w budowaniu i wdrażaniu strategii biznesowych, zarządzaniu dużymi przedsiębiorstwami oraz projektami inwestycyjnymi w branży energetycznej i ciepłowniczej, a także doskonałą znajomość specyfiki sektora energetycznego oraz zasad działania rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego. Potwierdzone w praktyce zdolności przywódcze oraz umiejętność kierowania zespołami w otoczeniu międzynarodowym. Remigiusz otrzymał gruntowne wykształcenie z zakresu zarządzania, prawa i energetyki, zdobyte na prestiżowych uczelniach m.in.: Stanford University, Sustainable Banking Initiative, Certificate Course – Poland Energy Sector Executive Workshop, California, USA, Certificate Course in Leadership and Managerial Effectiveness w Międzynarodowym Instytucie Zarządzania, New Delhi, Indie. Ukończył studia magisterskie z ekonomii na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu oraz studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim. Obecnie jest Prezesem DISE. W przeszłości zajmował najwyższe stanowiska kierownicze w spółkach energetycznych. W latach 2018-2020 był Prezesem Zarządu PILE ELBUD S.A. (budownictwo infrastruktury elektroenergetycznej). W latach 2015 – 2016 był Prezesem Zarządu TAURON Polska Energia (wiodącego polskiego koncernu energetycznego) oraz Członkiem Zarządu PKN ORLEN S.A. W latach 2016-2019 był członkiem Rady Dyrektorów EURELECTRIC. W latach 2008-2015 i 2020 Dyrektorem Wykonawczym w Fortum, Heating & Cooling, Polska i kraje bałtyckie.

dr Kamila Tarnacka

dr Kamila Tarnacka

Radca prawny,
Ekspertka ds. Prawa Energetycznego

Czytaj więcej

Jest radcą prawnym z wieloletnim doświadczeniem w obsłudze prawnej polskich i zagranicznych klientów działających w sektorze energetycznym. Prowadziła kompleksową obsługę projektów budowy i modernizacji źródeł wytwarzania energii, w tym elektrociepłowni i instalacji wiatrowych, a także wstępnej fazy projektu budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Obsługiwała spółki w zakresie sprzedaży, zakupu oraz obrotu energią elektryczną, ciepłem i gazem ziemnym; doradzała w kwestiach regulacyjnych, transakcjach i sporach, obsługiwała również procesy prywatyzacyjne w sektorze energetycznym.

Od kilku lat zaangażowana w rozwój morskiej energetyki wiatrowej w Polsce, gdzie (jako Wiceprezes PSEW) koordynowała dyskusję i dialog sektora ze stroną publiczną na temat tworzenia nowych regulacji prawnych tworzących ten obszar działalności w Polsce, które zakończyły się uchwaleniem ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, a także podpisaniem Deklaracji na rzecz rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej.

W latach 2011-2014 jako partner w kancelarii Baker & McKenzie kierowała praktyką energetyczną tej kancelarii. W poprzednich latach zdobywała doświadczenie zawodowe m.in. w międzynarodowej kancelarii CMS Cameron McKenna. W okresie luty 2017 – styczeń 2022 była wiceprezesem Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.

Jest ekspertem w dziedzinie energetyki, rekomendowanym przez prestiżowe rankingi prawnicze typu Chambers & Partners oraz Legal 500, ponadto w 2014 roku otrzymała wyróżnienie w rankingu IFLR Euromoney Women in Business Law.

Paweł Turowski

Paweł Turowski

Ekspert ds. Rynku Gazu

Czytaj więcej

Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Od wielu lat zajmuje się m.in. tematyką bezpieczeństwa energetycznego, zagrożeń hybrydowych, informacyjnych, poniżej progu wojny, tematyką odporności państwa na wielowymiarowe zagrożenia niemilitarne.

Jakub Bartoszewski

Jakub Bartoszewski

Ekspert ds. Rynku Energii

Czytaj więcej

Jakub Bartoszewski jest absolwentem studiów licencjackich oraz magisterskich w zakresie ekonomii, handlu i stosunków międzynarodowych na New York University oraz Texas A&M University. Łączy on swoją działalność badawczą z praktycznym doświadczeniem w sektorze energetycznym. Jego obszar zainteresowania obejmuje ekonomię energii, politykę energetyczną oraz handel surowcami. Posługuje się on językami angielskim, polskim, francuskim, włoskim i hiszpańskim.

dr Anna Mikulska

dr Anna Mikulska

Ekspertka ds. Rynku Gazu

Czytaj więcej

Anna Mikulska jest stypendystką nierezydentem studiów energetycznych w Centrum Studiów Energetycznych w Baker Institute for Public Policy na Rice University. Jej badania koncentrują się na geopolityce gazu ziemnego w UE, byłym bloku sowieckim i Rosji. Jej obecne zainteresowania obejmują potencjalne wykorzystanie gazu ziemnego jako narzędzia geoekonomicznego oraz badanie sposobów wykorzystania eksportu LNG z USA w celu wzmocnienia europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Anna Mikulska jest również starszym wykładowcą w Instytucie Badań nad Polityką Zagraniczną i prowadzi seminaria magisterskie na temat polityki energetycznej i geopolityki energetycznej na University of Pennsylvania’s Russian and East European Studies. Zasiada w komitecie redakcyjnym Przeglądu Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz w komitecie naukowym czasopisma naukowego Energy Policy Studies. Mówi po polsku, angielsku, niemiecku, persku i i rosyjsku. Ukończyła prawo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, uzyskała tytuł magistra stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Windsor w Kanadzie oraz tytuł doktora nauk politycznych na Uniwersytecie w Houston.

Mariusz Ruszel

dr hab. Mariusz Ruszel, prof. PRz

Ekspert, Prezes Zarządu i założyciel Instytutu Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza oraz profesor Politechniki Rzeszowskiej im. I. Łukasiewicza w Zakładzie Ekonomii na Wydziale Zarządzania

Recenzent

Czytaj więcej

Politolog, adiunkt w Katedrze Ekonomii Wydziału Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza. Absolwent Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Ekspert Laboratorium Idei – Prezydenckiego Programu Eksperckiego KPRP (2012-2013). Recenzent międzynarodowych i krajowych czasopism naukowych. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych, analiz związanych z polityką energetyczną oraz bezpieczeństwem energetycznym. Zajmuje się w bezpieczeństwem energetycznym, polityką energetyczną, rynkiem gazu ziemnego, elektromobilnością, wodorem. Obecnie koncentruje się na polityce energetycznej Republiki Federalnej Niemiec.

Badania naukowe prowadził na międzynarodowych uczelniach tj. Humboldt Universität w Berlinie (2018), Freie Universität Berlin (2016), Deutsches Institute Wirtschaftsforschung w Berlinie (2015), University of Geneva (2014), Ca’Foscari University of Venice (2014). Jest pomysłodawcą cyklicznej Konferencji Naukowej „Bezpieczeństwo energetyczne – filary i perspektywa rozwoju”. Jest laureatem stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnego młodego naukowca (2017).

Lista publikacji: https://mruszel.v.prz.edu.pl/

Recenzja raportu

1. Struktura raportu.

Problematyka bezpieczeństwa energetycznego, a w szczególności dywersyfikacja źródeł dostaw gazu ziemnego do państw Unii Europejskiej ma strategiczne znaczenie. Biorąc pod uwagę aktualny kontekst geopolityczny oraz zmieniające się uwarunkowania zewnętrze w wyniku wojny na Ukrainie spowodowanej rosyjską inwazją w 2022 roku, treść niniejszego raportu jest tym bardziej aktualna.

Autorzy pracy przeprowadzili starannie kwerendę badawczą opierając się na źródłach krajowych oraz międzynarodowych. Ich podstawą były opracowania o charakterze analitycznym, które zawierały aktualne dane nadające niniejszemu raportowi dużej aktualności. Autorzy w sposób poprawny formułują wnioski, które znajdują uzasadnienie w przytaczanych przez nich argumentach i przykładach.

Czytaj więcej

W pierwszym rozdziale raportu w sposób szczegółowy autor scharakteryzował strukturę rynku gazu ziemnego w Unii Europejskiej, pokazując dynamikę zmian w zakresie konsumpcji surowca, a także dostaw w odniesieniu do źródeł pochodzenia. W aspekcie cenowym należałoby rozważyć, czy w dokumencie nie powinna znaleźć się informacja nt. algorytmu wyliczenia cen gazu oraz wskazanie, ile jest aktualnej „wolnej przestrzeni” w głównych gazociągach pozwalających na import gazu ziemnego. W drugim rozdziale opisane są geopolityczne uwarunkowania funkcjonowania sektora gazowego Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę teoretyczne aspekty tego rozdziału oraz analizę aktorów politycznych należałoby rozważyć, czy ten rozdział nie powinien być pierwszy w kolejności. W trzeci rozdziale raportu znajdują się informacje dotyczące uwarunkowań polityki energetycznej Unii Europejskiej wobec aspektów geopolitycznych. Niezwykle skrupulatnie wydobyte zostały główne aspekty związane ze strategią polityki energetyczno-klimatycznej UE. Wiele informacji wynikających z regulacji prawnych zostało w przejrzysty sposób zaprezentowanych w formie opracowań własnych oraz tabel, które ułatwiają zrozumienie instrumentów z nich wynikających. Rozdział czwarty zbudowany jest w strukturze klasyfikacji podmiotów państwowych z poszczególnych regionów jako dostawców gazu ziemnego. Pozwala to na identyfikację dostaw tego surowca ze źródła innego niż rosyjskie. Piąty rozdział przedstawia projekcję bilansowania rynku gazowego Unii Europejskiej, zaś szósty odnosi się do Polski. Raport kończy się wnioskami i rekomendacjami.

2. Ocena raportu.

Niniejszy raport jest syntetycznym i oryginalnym opracowaniem analitycznym, które przedstawia aktualną sytuacją związaną z bezpieczeństwa energetycznym w obszarze dostaw gazu ziemnego do państw Unii Europejskiej. Eksperckie podejście wzbogacone jest przez walor naukowy, który pozwala wydobyć kluczowe interesy poszczególnych aktorów sceny politycznej, obrazując skalę rywalizacji w przestrzeni geopolitycznej. Bardzo szczegółowa charakterystyka rynku gazowego pozwala na uporządkowanie wielu informacji statystycznych związanych z tą tematyką. Powoduje to, że raport staje się cennym źródłem wiedzy zestawiającej ogromną ilość informacji związanych z rynkiem gazu, które rozproszone są w wielu miejscach. Brakuje na rynku analitycznym oraz eksperckim opracowań z aspektami metodologicznymi, które integrowałyby te informacje. Raport uwzględnia szczegółową analizę uwarunkowań regulacyjnych polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej, które z jednej strony wskazują kierunki działań, zaś z drugiej instrumenty służące do ich osiągnięcia. Syntetycznej uchwycenie w raporcie najważniejszych aspektów z tym związanych pozwala na lepsze zrozumienie celowości działań podejmowanych z perspektywy Komisji Europejskiej. Silną stroną raportu jest również szczegółowa analiza infrastruktury gazowej, zarówno w odniesieniu do gazociągów, a także terminali LNG. Momentami autorzy wskazują na wiele ciekawostek charakterystycznych dla rynku gazowego, o których się zapomina dokonując precyzyjnych obliczeń lub wskazując np. państwa, które nie posiadają magazynów gazu.

Jednocześnie geopolityczne perspektywa pozwoliła wydobyć strategiczne znaczenie tej tematyki w kontekście rywalizacji politycznej pomiędzy głównymi aktorami. Wskazany został sposób wykorzystywania polityki energetycznej jako instrumentu w osiąganiu określonych celów politycznych, a więc wpływaniu poprzez czynniki geoekonomiczne na geopolitykę. W konsekwencji autorzy przedstawili najważniejsze informacje odnoszące się do kluczowych podmiotów państwowych, które odgrywają istotną rolę na rynku gazowym. Pokazanie dynamiki procesów inwestycyjnych w tych państwach wraz z analizą infrastruktury energetycznej oraz deklaracjami politycznymi zwiększa możliwości lepszego zrozumienia u odbiorcy aktualnej sytuacji, a także możliwości reagowania w kontekście dostaw gazu ziemnego ze źródeł innych niż rosyjskie. W ujęciu podmiotowym dokonano klasyfikacji państw, które stanowią istotną rolę na rynku tego surowców zarówno w odniesieniu do dostaw gazociągami, a także terminalami LNG. Szczegółowe dane dotyczące eksportu i importu stanowią dobry obraz aktualnej sytuacji rynkowej, opierając się na aktualnych danych dostępnych z perspektywy obecnego roku.

Wnikliwa charakterystyka oraz analiza badawcza pozwala skategoryzować obszerną problematykę oraz zrozumieć zasadność podejmowanych decyzji. Jednocześnie walorem praktycznym pracy jest warstwa wnioskowa i rekomendacyjna, a także aspekt scenariuszowy pozwalający na projekcję działań w tym obszarze. Recenzowany raport będzie punktem odniesienia do wielu pojawiających się informacji w przestrzeni medialnej. Solidna baza źródłowa powoduje, że raport stanie się istotnym narzędziem analitycznym weryfikującym wiarygodność informacji w obszarze bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego.

dr hab. Mariusz Ruszel,
prof. Politechniki Rzeszowskiej

Publikacje w mediach

20.01.2023

19.01.2023

Prezentacja wniosków z raportu podczas
VIII Kongresu Energetycznego DISE – 28.09.2022 r.

Podczas VIII Kongresu Energetycznego DISE Remigiusz Nowakowski dokonał prezentacji wniosków z raportu „Gaz w geopolityce”. Raport pt. Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych jest realizowany w ramach grantu udzielonego przez European Climate Foundation. Premiera raportu została przewidziana na styczeń 2023 r., ale pierwsze wnioski wskazują, że w związku z niespotykaną skalą wzrostu cen energii i gazu, pogłębi się inflacja i realny staje się scenariusz recesji gospodarczej. Zdaniem autorów źródłami kryzysu są m.in.: wojna ekonomiczna Rosja-Unia Europejska powodująca powstanie kryzysu w państwach europejskich (w tym w wyniku nałożonych sankcji), prowadzenie szantażu gazowego przez Rosję i cel rozbicia jedności państw zachodnich Europy przez Rosję ze względu na ich uzależnienie od importu rosyjskiego gazu. Wstępne wnioski płynące z raportu to: uwzględnienie w polityce klimatycznej UE szerszego kontekstu funkcjonowania gospodarki europejskiej, proces transformacji zmierzający do neutralności klimatycznej musi uwzględniać bezpieczeństwo energetyczne, Rosja nie może być postrzegana jako stabilny partner handlowy UE ze względu na jej działania zagrażające pokojowi na świecie i powinna nastąpić trwała zmiana struktury importu gazu do UE (w tym ostateczne odejście od importu węglowodorów z Rosji).

Prezentacja wniosków z raportu
Prezentacja wniosków z raportu
Prezentacja wniosków z raportu
Prezentacja wniosków z raportu

Prezentacja podczas
10 lecia Giełdowego Rynku Gazu – 20.12.2022 r.

Z okazji 10 lecia Giełdowego Rynku Gazu Remigiusz Nowakowski, prezes DISE przedstawił prezentację na temat geopolitycznych czynników mających wpływ na rynki gazu, która wprowadzała do dyskusji nt. „Znaczenia i perspektywy rozwoju Giełdowego Rynku Gazu”.

10 lecie Giełdowego Rynku Gazu
10 lecie Giełdowego Rynku Gazu
10 lecie Giełdowego Rynku Gazu
10 lecie Giełdowego Rynku Gazu Gazu

EUROPEAN CLIMATE FOUNDATION

Niniejszy raport powstał przy wsparciu European Climate Foundation.
Odpowiedzialność za informacje i poglądy w nim przedstawione spoczywa
na autorach. European Climate Foundation nie ponosi odpowiedzialności
za wykorzystanie jakichkolwiek zawartych lub wyrażonych w nim treści.