2020 rok to moment przełomowy dla energetyki, której przyszłość determinują cele polityki proklimatycznej. Na forum unijnym trwa dyskusja nad zwiększeniem ambicji w zakresie redukcji emisji CO2 do nawet 55%. Nowe zielone strategie stają w kontrze do postpandemicznego spowolnienia, których realizacja jest wyzwaniem w kierunku wdrażania megatrendów, mogących zapewnić Polsce niezależność energetyczną.
Już po raz XXIII. w dniach 27 – 30 września 2020 r. w Międzyzdrojach odbyła się konferencja Gazterm, pod hasłem: Szczyt gazowy Trójmorza, bezpieczeństwo, integracja, transformacja. Najwybitniejsi eksperci rynku gazu, ministrowie, politycy i przedsiębiorcy debatowali nad konsekwencjami realizacji postanowień Europejskiego Zielonego Ładu dla polskiego gazownictwa. Patronat merytoryczny nad konferencją objął Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych. Tematyka tegorocznej edycji Gazterm jest zbieżna z problematyką analiz prowadzonych przez DISE, a w szczególności z nowym projektem badawczym Instytutu. Remigiusz Nowakowski, Prezes Zarządu DISE zapowiedział, że w listopadzie br. będzie miała miejsce premiera raportu poświęconego analizie roli gazu, jako paliwa pomostowego w procesie transformacji polskiej energetyki. Raport będzie pionierskim opracowaniem, które diagnozuje przyszłość gazu ziemnego w co najmniej najbliższych dwóch dekadach, kiedy następować będzie stopniowa redukcja udziału węgla i jednoczesna intensyfikacja OZE.
Przyszłość paliwa gazowego, którego rozwój zapowiada Zielony Ład to także zagadnienie, wokół którego trwała dyskusja w panelu pt. Nowa strategia dla gazu ziemnego i ropy naftowej w dobie transformacji energetycznej (A new strategy for natural gas and oil during the energy transition). Prelegenci debatowali nad wykorzystaniem gazu, jako paliwa pomostowego na drodze do neutralności klimatyczno-energetycznej, próbując odpowiedzieć na pytania: czy możliwa jest docelowa eliminacja gazu ziemnego na rzecz 100% OZE, jak wdrożyć zielony wodór do w pełni zintegrowanego systemu energetycznego oraz jaki będzie koszt transformacji dla branży gazowej. Adam Wawrzynowicz, radca prawny w Kancelarii Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k. skierował pierwsze pytanie do Piotra Dziadzio, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Klimatu o potencjał gazu, jako paliwa, które zdynamizowałoby proces przejścia na energetykę zeroemisyjną. Podkreślił on, że: gaz jest wydajny i stabilny w przeciwieństwie do OZE, na które negatywnie oddziaływują m.in.: zmiany cyrkulacji w atmosferze, czy wybuchy wulkanów. Jego zdaniem istnieje szereg czynników, które mogą stawiać polski offshore pod znakiem zapytania, a Polska powinna wykorzystać własny potencjał, którym jest gazownictwo. Minister powiedział, że: Rzeczpospolita przygotowuje się do budowy elektrowni atomowej, bo tylko stabilne źródło energii może zapewnić bezpieczeństwo energetyczne, co jest bardzo istotne patrząc na transformację energetyczną i politykę Zielonego Ładu. Jednocześnie Minister Dziadzio wskazał, że: konieczny jest wielkoskalowy rozwój zielonych paliw, gdyż to właśnie skala decyduje o tym, jakie źródło można efektywne i opłacalnie używać, co wymaga dostosowania legislacji i uzasadnienia ekonomicznego. Remigiusz Nowakowski, Prezes DISE potwierdzając tezę, że konieczna jest dywersyfikacja źródeł energii w Polsce podkreślił, że wykorzystanie gazu byłoby właściwą odpowiedzią Polski na światowe trendy, gdyż jest on paliwem niskoemisyjnym, mówiąc: gaz to początek transformacji, a przyszłość należy do biometanu i wodoru. Podkreślił On, że właśnie DISE w swoim raporcie podejmuje się próby odpowiedzi co do przyszłości wykorzystania gazu w Polsce w oparciu o analizę trzech możliwych scenariuszy. Prezes DISE powiedział, że tempo polskiej transformacji nie jest takie, jak pozostałych państw UE, więc wielowymiarowe wykorzystanie gazu w ciepłownictwie, czy w elektroenergetyce przyczyniłoby się do znaczącego ograniczenia poziomu smogu, a tym samym stanowiłoby to konsekwentną realizację celów klimatycznych. Robert Perkowski, Wiceprezes Zarządu ds. Operacyjnych PGNiG SA podzielił zdania swoich przedmówców co do niestabilności OZE i w związku z tym potencjału Polski do: bycia animatorem rynku biometanu oraz zielonego wodoru, do którego produkcji mogłaby zostać wykorzystana infrastruktura gazowa. Robert Perkowski podkreślił otwartość PGNiG na European Green Deal, czego wyrazem ma być nowa strategia ukierunkowana na ochronę: środowiska, zdrowia i powietrza. Moderator Adam Wawrzynowicz stwierdził, że tegoroczna debata pokazuje, że idee te są już faktem, a nie tylko odległą koncepcją. Paweł Stańczyk, Prezes Zarządu PGNiG TERMIKA powiedział, że kluczem jest docieranie do możliwie szerokiego grona odbiorców w sposób bezpieczny dla środowiska, nazywając to zielonym zwrotem w ciepłownictwie. Grzegorz Bujnowski, reprezentujący Biuro Handlu Gazem PKN Orlen wskazał, że analizy zarówno polskich, jak i zagranicznych raportów prognozujące popyt na gaz pokazują, że można być spokojnym co do przyszłości gazu. Paweł Turowski, przedstawiciel Biura Bezpieczeństwa Narodowego powiedział o tym, że transformacja jest możliwa, podobnie jak finansowanie rynku gazu, ale sektor ten wymaga rozwijania wspólnotowych projektów w zakresie transformacji energetycznej, czyli zacieśniania współpracy państw zmierzających do jednolitego celu. Remigiusz Nowakowski dodał jeszcze, że istotne jest skoncentrowanie na niezależność paliwową, a więc produkcję, a nie import energii. Zaznaczył, że rządowe projekty wspierające energetykę rozproszoną mają wielkie znaczenie, by podążać w kierunku państw-liderów nowoczesnej energetyki. Panel podsumował Minister Piotr Dziadzio, mówiąc o tym, że wyzwaniem na najbliższe lata jest właściwe wykorzystywanie nadwyżki biometanu i energii z OZE, czyli magazynowanie, który to problem może rozwiązać wodór. Piotr Dziadzio podkreślił, że do nadpodaży energii można wykorzystać np. górotwory, a następnie tę energię wykorzystać w transporcie i elektrociepłowniach.
Przyszłość leży w naszych rękach. Jaka będzie Europa – to zależy od nas, powiedziała Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej ogłaszając Orędzie o stanie Unii 2020. Europa ery Europejskiego Zielonego Ładu to koncepcja ambitna, odważna i dalekosiężna, ale możliwa do zrealizowania, jeśli włączymy się w proces zielonej transformacji już teraz. Przed Polską wielkie wyzwanie, by już za 30 lat inaugurować neutralność klimatyczno – energetyczną. Pierwszym krokiem do jej osiągnięcia jest ograniczenie paliw węglowych, co jest możliwe przy wykorzystaniu krajowego potencjału infrastruktury gazowej. Włączenie się Polski w inicjatywę Trójmorza, rozwijanie partnerstwa transatlantyckiego oraz realizacja projektu hubu gazowego to wyzwania na drodze w kierunku zeroemisyjnej gospodarki.
Aleksandra Pinkas