Szanowni Państwo,

 

Mamy przyjemność oddać w Państwa ręce autorski Raport DISE pt. Gaz ziemny w procesie transformacji energetycznej w Polsce. Raport został zrealizowany w ramach grantu udzielonego przez Europejską Fundację Klimatyczną. Jest to pierwsze kompleksowe opracowanie poddające analizie rolę paliwa gazowego w procesie odchodzenia od paliw kopalnych i wdrażania na dużą skalę odnawialnych źródeł energii w Polsce. Raport stanowi pionierską analizę polskiej, niełatwej drogi do osiągnięcia neutralności klimatycznej na płaszczyźnie: prawnej, ekonomicznej, technicznej i społecznej.

Obserwowany obecnie w Europie i na świecie rozwój technologiczny, skoncentrowany w sposób szczególny na rozwiązaniach urzeczywistniających wizje neutralności klimatycznej i tworzenia nowego modelu gospodarczego państw, opartego na rozwiązaniach niskoemisyjnych – a docelowo zeroemisyjnych, buduje wyobrażenie o nowym ładzie gospodarczym. Z pewnością fundamentalna wartość przyszłego ładu gospodarczego będzie powiązana z energią i z podmiotami z sektorów energetycznego i przemysłowego. Jednak sposób pozyskania energii oraz funkcjonowania podmiotów gospodarczych w tych nowych uwarunkowaniach rynkowych będzie znacząco różny od obecnego oraz będzie wymagał przeprowadzenia głębokiej transformacji technologicznej, powiązanej z przemianą procesowości i ekonomiki wdrażanych innowacyjnych technologii.

Już dziś jesteśmy świadkami postępujących przemian gospodarczych i toczącego się procesu konfrontacji w energetyce scentralizowanych wielkoskalowych technologii wytwórczych, opartych na węglu kamiennym i brunatnym z technologiami tworzącymi formułę przekształceniową, opartą bardziej na zarządzaniu energię niż na jej produkcji. W formułę przekształceniową skutecznie wpisuje się przede wszystkim energetyka oparta na źródłach odnawialnych oraz kogeneracyjnych na paliwa gazowe, uzupełniona o segment urządzeń służących do magazynowania energii. Formuła ta tworzy nowy etap budowy krajowej energetyki działającej w rozproszeniu i wskazującej na szeroki zakres jej powiązań z otoczeniem. Z prognoz wynika, że znaczenie energetyki rozproszonej szybko wzrasta. Sprzyja temu możliwość uzyskania lokalnie poprawy ciągłości dostaw energii, a tym samych wzrostu lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego. Ponadto, coraz więcej polskich miast i gmin deklaruje chęć uzyskania w zakresie energii elektrycznej i ciepła obszarowej samowystarczalności energetycznej.

Dostrzegając potrzebę wyrażenia eksperckiej opinii na temat nowych trendów w dziedzinie energii i klimatu, w szczególności dostrzegając coraz szersze możliwości wykorzystania paliwa gazowego w krajowym miksie energetycznym Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych sporządził raport na temat gazu ziemnego, jako paliwa przejściowego w procesie transformacji energetycznej w Polsce. Dokument ten jest rozwinięciem myśli o potrzebie dokonania odpowiedzialnej przebudowy polskiej energetyki i kompleksowym spojrzeniu na krajową energetykę w powiązaniu z innymi sektorami gospodarki, ukierunkowanym na wykorzystanie paliwa gazowego. W tym względzie obecna polityka energetyczna Polski staje się strategią sprzyjającą tworzeniu warunków do utrzymania krajowego bezpieczeństwo energetyczne na poziomie satysfakcjonującym. Niezmiernie ważnym aspektem przywołanego zapewnienia jest utrzymanie konkurencyjności gospodarki, efektywności energetycznej i zmniejszenia oddziaływania sektora energii na środowisko, przy optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych.

Na łamach czterech rozdziałów raportu Autorzy podejmują próbę konfrontacji głównych założeń bieżącej europejskiej polityki klimatycznej z polityką energetyczną Polski, kreowaną na najbliższe dziesięciolecia. Formułując rekomendacje w zakresie najważniejszych wyzwań stojących przed krajową energetyką Autorzy posługują się pogłębioną, merytoryczną analizą i oceną najbardziej aktualnych dokumentów o zasięgu europejskim (m.in. Europejski Zielony Ład; Europa 2020: strategia Unii Europejskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia) i krajowym (m.in. Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030; Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku). W kontekście energetycznym rekomendacje Autorów wskazują na konieczność aktywnego włączenia się w nurt globalnej transformacji energetycznej, zmierzającej do osiągnięcia neutralności klimatycznej między innymi poprzez dostarczanie czystej, przystępnej cenowo i bezpiecznej energii. Ostatecznie jednak osiągnięcie neutralności klimatycznej powinno przebiegać z zachowaniem swobody w kształtowaniu krajowej ścieżki osiągnięcia celu klimatycznego.

Równie istotnym elementem krajowej transformacji energetycznej jest udział wolumenu energii elektrycznej wytworzonej za pomocą różnych technologii, objętych krajowym miksem energetycznym, wśród których znaczenia nabierają niskoemisyjne technologie generacji gazowej. Dzięki rozwojowi gazowych połączeń międzysystemowych i dywersyfikacji miejsc dostępu Polski do gazu stworzono warunki do szerokiego wykorzystania tego nośnika energii, który z powodzeniem może zaspokoić część potrzeb energetycznych. Stąd, jak wykazano w raporcie, w polskim modelu transformacji energetycznej paliwo gazowe powinno zyskać status paliwa przejściowego pełniąc rolą regulacyjną i bilansującą w generacji/kogeneracji oraz w szczególnych przypadkach pracując w podstawie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Autorzy raportu w swojej przyszłej wizji sektora energetycznego upatrują jednak docelowo konieczność stworzenia w kraju bezemisyjnego rynku gazu opartego na zdekarbonizowanych paliwach gazowych, w pozyskaniu których niemały udział będzie miało polskie rolnictwo energetyczne.

W wielu obecnie toczących się debatach publicznych na temat energetycznego wykorzystania paliwa gazowego w kraju zwraca się uwagę na konieczność szerszego spojrzenia na przyszłość rynku tego nośnika energii, akcentując potrzebę budowy w Polsce środkowoeuropejskiego centrum dystrybucji i handlu gazu. Do takiej konkluzji dochodzą także Autorzy raportu, co tym bardziej upoważnia do deterministycznej rekomendacji stworzenia w Polsce warunków służących właściwej rozbudowie infrastruktury przesyłowej oraz magazynowej dla tego paliwa. W rozważaniach ukierunkowanych w ten sposób, poza energetycznym aspektem wykorzystania gazu, znaczenia nabiera także dostępność tego paliwa na platformie Towarowej Giełdy Energii, w zakresie dostępności nowych produktów sprzedażowych.

Opracowany raport to także dokument, w którym Autorzy, wychodząc naprzeciw potrzebom analitycznego spojrzenia na proces transformacji energetycznej, udostępniają rezultaty pracy nad scenariuszami transformacji zdywersyfikowanym (odstąpienie od paliwa węglowego po roku 2040) i odnawialnym (odstąpienie od paliwa węglowego po roku 2035). W świetle pogłębionej analizy zapisów klimatyczno-energetycznych strategii wspólnoty europejskiej i Polski w zakresie transformacji gospodarki w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej, zdaniem Autorów najbardziej optymalnym jej scenariuszem, godzącą interesy i oczekiwania wszystkich stron globalnych przekształceń, jest scenariusz zdywersyfikowany. Zakłada ona zdolność zaadoptowania procesu przekształcenia gospodarki polskiej do ustaleń wynikających z uwarunkowań Europejskiego Zielonego Ładu, z zachowaniem możliwości wyboru wariantu transformacji, uznanego za odpowiedni dla warunków krajowych. W ramach sporządzonego raportu wybrany scenariusz transformacji energetycznej stanowi także najkorzystniejszą opcję w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego, tj. do roku 2040, zapotrzebowania na energie elektryczną. Scenariusz zdywersyfikowany zachowuje również racjonalność wydatków inwestycyjnych i ograniczeń emisji CO₂ na poziomie akceptowalnym.

Reasumując, opracowany dokument o statusie raportu stanowi oryginalne i kompleksowe spojrzenie grona ekspertów na wyzwania stojące przed polską energetyką, jest źródłem argumentacji utworzenia długofalowego programu udziału Polski w głównym nurcie transformacji energetycznej oraz stanowi obiektywne źródło rekomendacji paliwa gazowego do uczestnictwa w krajowym miksie energetycznym, traktując ten nośnik energii, jako paliwo przejściowe na drodze dojścia do gospodarki nowoczesnej i konkurencyjnej, spełniającej warunek najistotniejszy – neutralność klimatyczną.

 

Recenzję sporządził: dr hab. inż. Waldemar Skomudek, prof. Politechniki Opolskiej